Kangal -Turecki Pies Pasterski

Istnieją jedynie nieliczne dokumenty, rysunki lub opowieści, które udowadniają wczesną egzystencję i rozwój kangala jako rasę. Psy pasterskie, w przeciwieństwie do szlachetnych psów myśliwskich, stały od zawsze na najniższym stopniu drabiny społecznej i nie wymieniono lub zauważono ich w zapisach historycznych, literackich lub dziełach artystycznych. Nie zawsze historię da się rozumieć jako naukę ścisłą: chodzi tu o chronologiczną sekwencję faktów, które – w zależności od czasowych, społecznych i kulturowych kontekstów – są interpretowane w najróżniejszy sposób.
Aby lepiej zrozumieć kangala i jego dziedzictwo , należy przede wszystkim brać pod uwagę geograficzne położenie Turcji i jego strategicznego znaczenia dla rozwoju zachodniej cywilizacji. Każdy przyszedł, zobaczył i został: Anatolia jako ogniwo łączące Europę z Azją, była od zawsze tyglem narodów. Hetyci, asyryjczycy, frygowie, lidyjczycy, grecy i macedoński Aleksander Wielki, no i rzymianie, którzy przyszli jako zdobywcy.
Chrześcijański Wschodni Rzym tworzył w Konstantynopolu swoją stolicę, plemiona tureckie przemieniły go po 1453 roku w metropolię imperium osmańskiego. Dopiero Atatürk, założyciel 75-letniej Republiki Tureckiej, uformował z centralnie położonej Anatolii obecną nacje turecką. Ogólnie wiadomo, że już 15000 lat temu udomowiono psy przez polujące plemiona, a gdy utworzyły się osady i powstało rolnictwo psy już miały swoje stałe miejsce wśród ludzi.
Istnieją historyczne dowody na to, że 6000 lat p.n.e. zaczęło się udomowienie owiec w górach dzisiejszej Turcji – i w tym czasie rozpoczęła się również historia psów pasterskich. Connie Miller przedstawia w swojej książce "The Origins of the Dog" tezę, że wybierano wśród psów strzegących domostwa psy pilnujące stada. Kryteria: znikomy instynkt łowiecki, duża postać, nieustraszony charakter, wygląd przypominający lwa albo niedźwiedzia o możliwie takim samym umaszczeniem jak owce.
Dzisiejszy kangal to produkt „pierwotnych“ prehistorycznych psów, które znamy z archeloogicznych znalezisk z czasów neolitycznych (7000 p.n.e.) w Burdur Hacilar, wschodnia Turcja, Catal Hüyük,Yümüktepe i Konyi i psów z czasów środkowoazjatyckiej wędrówki ludów – most pomiędzy wschodem i zachodem.
Późniejsze znaleziska archeologiczne udowodniają historyczną egzystencję dużych psów do stróżowania w molosowatym typie wśród plemion hetyckich (1200 p.n.e.). Hetyci byli pochodzenia Indio-europejskiego i osiedlali Anatolię ok. 2000 p.n.e. . Hattusas (Bogazköy) była stolicą wspaniałej cywilizacji. Hetyci byli wojownikami i hodowcami koni, zdobyli i okupowali region dzisiejszej Turcji, oraz Syrię i Irak na ponad 1000 lat. Stanowili wysoko rozwinięte zorientowane na rolnictwo społeczeństwo. Konie hodowali klasy wyższe, lub uprawiał rolę, hodował kozy i owce.
Hetyci pilnowali swoim wielkim imperium szlaki handlowe, jako rezerwy żywnościowe mieli przy sobie stada owiec – a psy do pilnowania i jako ochronę. Uprawiali żwawy handel Asyryjczykami w Azji mniejszej (wschodnia Anatolia) i Mezopotamii, którzy tez posiadali wielkie psy o ciemnym umaszczeniu. Dowody na to znajdują się w dziale asyryjskim w Muzeum Brytyjskim w postaci babilońskich płaskorzeźb.
Przedstawione są na nich olbrzymi, mocny pies z ciężką głową. Również w innych muzeach na całym świecie znajdują się asyryjskie płaskorzeźby i przedstawiają psy myśliwskie i wojenne. Wszystkie są w identycznym typie.
Z początkiem drugiego tysiąclecia p.n.e. zaczynają się dokładniejsze zapiski historyczne. Pismo babilońskie rozpowszechniło się w centralnej Anatolii, teksty w języku staroasyryjskim pozwalają wyciągać wnioski co do warunków życia w czasach do 1900 p.n.e..
Szeroko rozgałęziona sieć szlaków handlowych pod przywództwem asyryjskich osad (Karum) ukształtowało sytuację gospodarczą w środkowej Anatolii. Towary transportowano wielkimi karawanami oślimi przez Taurus do Kanesh, a stamtąd szlaki handlowe prowadziły na zachód i na północ. Asyryjskim karawanom towarzyszyły zawsze ich wielkie, obronne psy. Psy te krzyżowały się z lokalnymi i rozpowszechniły się w ten sposób aż do Indii.
Nawet w księdze Hioba ok. 1800 p.n.e. opisano wielkie psy pasterskie i chronione przez nich owczych stad w środkowej Azji (na terenie obecnej Turcji).
Ok. 1200 p.n.e. po raz pierwsze greckie plemiona zagroziły Hetytom, widoczny był koniec władzy hetyckiej. Zostali w końcu przezwyciężeni przez południowoeuropejskie plemiona (tzw. Ludy Morza) , między nimi przez frygów, którzy przepłynęli przez Morze Egejskie i rozprzestrzenili się w całej Azji środkowej.
Frygowie pod przewództwem króla Gordiosa i jego syna Midasa ukształtowali nowe imperium w centralnej Anatolii. Stolica Gordon powstała na początku ósmego wieku p.n.e.. Na początku VII wieku p.n.e. indio-europejskie plemiona tacy jak scytowie od strony Kaukazu napadali na teren panowania frygów i przeczesali ten teren rabując i paląc.
Frygowie jednak pozostawili ważne świadectwa o egzystencji psów, które już były bardzo podobne do obecnego kangala. Fryski graffiti (ok. 750-300 p.n.e.) w Gordonie przedstawia dużego psa pasterskiego, który nosi obroże z kolcami obróconymi na zewnątrz. Ten zwyczaj utrzymał się do dnia dzisiejszego.
Persowie byli ważnym ogniwem w łańcuchu historii powstania kangala. Pod ich administrowaniem powstała sieć dróg, który po raz pierwszy podniósł Anatolię do rangi mostu pomiędzy Azją a Europą.
Gdy Aleksander Wielki (334 p.n.e.) zdobył Anatolię, grecka kultura zaczęła się rozprzestrzeniać na wschód. Respektował on orientalny światopogląd i połączył go z grecką kulturą w cywilizację synkretyczną. Również szlak jedwabny, który połączył Chiny z Europą stanowił w tym czasie ważny czynnik w rozwoju nowoczesnego kangala.
Ok. 133 p.n.e. Rzymianie już mieli kontrolę nad całą Anatolią. Przywieźli ze sobą swoją kulturę, swoją architekturę i również swoje psy wojenne i psy do walk w typie molosowatym. Rzymianie mieli ambiwalentny stosunek do swoich zwierząt: dla rozrywki ludu organizowali okrutne walki . Walki psów przeciwko lwom, niedźwiedziom i nawet ludziom były na porządku dziennym. Sebasteia, dzisiejszy Sivas, było ważnym strategicznym pod względem polityki handlowej miastem Rzymian i również tam przywieźli wielu swoich psów do walk. Imperium Rzymsko-byzantyjskie trwało do roku 1000.
Końcem VII wieku w Azji środkowej wśród wielu tureckich plemion rozszerzył się Ialam. W roku 977 po raz pierwszy powstało islamskie państwo tureckie. Seldżucy, wojowniczy tureccy nomadzi z sułtanatu w Azji środkowej (Iran, Irak i Syrii) otworzyli bramy do Anatolii, także również inne tureckie i turkmeńskie plemiona zaczęli przenikać do Azji mniejszej. Psy pasterskie w typie środkowoazjatyckim przenikali z tymi plemionami do Anatolii i z pewnością mieli wpływ na rozwój różnych nowoczesnych tureckich ras psów pasterskich.
W następującym Imperium Osmańskim kangal w swojej dzisiejszej postaci ma już ugruntowaną pozycję. Z początkiem XVI wieku widać był kryzys Imperium Osmańskiego. W czasach anarchii dochodziło do ucieczki ludności. Rolnictwo podupadło i udostępniło miejsce ekstensywnej hodowli zwierząt, co spowodowało stepowienie dużych obszarów. Region wokół Sivas stał się centrum hodowli kangali – poprzez odosobnienie wiosek rasa przez następne stulecia w dużej mierze uchroniła się przed wpływami zewnętrznymi. Pies ten kojarzono z miastem Kangal w prowincji Sivas. Stąd nazwa Kangal Pies lub Sivas Kangal.Pod ludową nazwą Karabash (Czarna głowa) Kangal został opisany z szczegółami już w roku 1592 przez H. Grüner w swojej książce „Podróż do Turcji”.
W niektórych biografiach opowiada się, że Mustafa Kemal – znany pod nazwiskiem Atatürk – wpadł w głęboką depresję, gdy został nazywany rebeliantem i wypędzony. Był tak zafascynowany odwagą samotnego szarego wilka, który walczył z mocniejszym od siebie kantalem, że postanowił walczyć dalej. Pod przydomkiem Szary Wilk wpisał się do historii jako założyciel nowoczesnej Republiki Tureckiej.
Jak w wielu państwach również i tu szlachta dbała o utrzymanie hodowli psów czystej rasy. W szczególności otomańska arystokracja z XVIII wieku, jak np. potężna rodzina Capanoglu z wyżyny anatolijskiej. Rodzina szlachecka Kangal, która od stuleci hodowała i hoduje wspaniałe konie, owce i kangale, ustaliła ok. 60 lat temu standard rasy i nadała temu do tej pory znanemu jako karabash psie własną nazwę KANGAL.

tekst chroniony prawem autorskim kopiowanie zabronione.